⁣

Па-рознаму людзі ўспрымаюць музыку. Тут многае залежыць ад настрою… Шмат разоў мне даводзілася слухаць славутую «Апасіянату» Бетховена ў выкананні такіх сусветна вядомых піяністаў, як Святаслаў Рыхтэр і Эміль Гілельс. Але, бадай, такога моцнага і незабыўнага ўражання, як аднойчы, яна яшчэ не выклікала ў мяне ніколі. А выканаўцам тады быў зусім невядомы піяніст.

У гэты выхадны майскі дзень на гарадскім стадыёне праходзілі спартыўныя спаборніцтвы. Па-вясноваму ярка свяціла ласкавае сонца. Усюды, дзе хто мог, расселіся дзеці і жонкі афіцэраў — пастаянныя балельшчыкі.

Іграў невялікі духавы аркестр. Прыгожыя вальсы і бадзёрыя маршы надавалі спартыўнаму святу асаблівую ўрачыстасць.

Апоўдні стала вельмі душна. Адчувалася, што збіраецца навальніца.

Так і здарылася. Рэзкія парывы ветру ўзнялі ўгору слупы пылу. Жаўтаватае воблака заклубілася ў гарачым паветры і панеслася ў бок лесу. На сухую зямлю ўпалі першыя цяжкія кроплі дажджу.

Да бліжэйшага будынка — Дома афіцэраў — кінуліся, як па камандзе, і спартсмены, і балельшчыкі. Прасторны вестыбюль вельмі хутка напоўніўся людзьмі. Чуліся ўсхваляваныя галасы. 3 другога паверха даносіліся ціхія гукі музыкі. Мне захацелася падняцца туды.

У кутку вялікай залы стаяў чорны раяль. Іграў малады сяржант, а вайскоўцы, што акружылі яго, весела прытупвалі ў такт. Сяржант усміхаўся. Потым паглядзеў у акно. Нізкае неба заслалі густыя цёмныя хмары. Твар сяржанта раптам стаў сур’ёзным. Ён зірнуў на сваіх слухачоў і ўзяў першы акорд «Апасіянаты».

Чароўныя гукі музыкі Бетховена ціха паплылі па прасторнай зале… Дождж амаль у такт музыцы забарабаніў па мокрых шыбах. На вуліцы зусім сцямнела. Грукат грому чуўся ўсё выразней, набліжаўся, і разам з ім нарастала хваля гукаў, ператвараючыся ў бурлівы паток усхваляваных думак і пачуццяў.

Ніхто так дакладна не выказаўся пра «Апасіянату », як французскі пісьменнік Рамэн Ралан: «Палымяны паток у гранітным рэчышчы».

Нечакана ў стыхіі гукаў нарадзілася мелодыя нейкага «здавальнення». Гэта пачалася другая, павольная частка санаты. I ў той жа час, быццам бы ў адказ музыцы, далёка, над самым лесам, на хвілінку выглянула з-за цёмнай хмары нясмелае сонца. Але ў гэтай кароткай перадышцы, што змяніла суровы характар мелодыі на мяккі, пяшчотны, адчувалася трывожнае чаканне. Раптам маланка, нібы тонкая дырыжорская палачка, чыркнула яркай успышкай, і праз імгненне раскаты грому, быццам аркестр-гігант, страсянулі зямлю.

Напружанне гукаў дасягнула сваёй мяжы. Піяністу нібы перадалася частка гэтай стыхійнай сілы. Імкліва бегалі тонкія пальцы па клавішах раяля. Парыў ветру праз адкрытую фортку нацягнуў лёгкую штору на акне, ператварыўшы яе, як усім здалося, у мяцежны ветразь.

У зале былі салдаты, сяржанты, афіцэры, іх жонкі. Яны ўсе зараз былі аб’яднаны пачуццём глыбокага суперажывання. Цяжка сказаць, як разумеў санату Бетховена кожны з іх, але раўнадушных не было.

Паступова ўдары грому аддаліліся, змоўклі. Расталі і апошнія акорды музыкі. Сяржант апусціў рукі і некаторы час сядзеў нерухома. I мне падумалася, што ў гэтае імгненне кожны з нас хоць у некаторай ступені адчуў тое глыбокае яднанне з жыццём і прыродай, якое аднойчы так усхвалявала душу Бетховена.