⁣

Майстры сваёй справы здаўна нараджаліся і жылі на Палессі. I не толькі выдатныя паляўнічыя, рыбакі, паляводы, агароднікі, садаводы, пчаляры, цесляры, стэльмахі1, печнікі, кавалі, шаўцы, бондары, ганчары, мльшары, але і разьбяры па дрэве, музыкі, ткачы, вышывалыпчыцы, танцоры, спевакі, мастакі, дойліды. I пра гэта сведчыць тая вялікая духоўная спадчына, што пакінулі яны, нашы продкі, нам, сваім наступнікам. I яна, гэта духоўная спадчына, ва ўсім і ўсюды: у пабудове і аздабленні жылля, у парках і цэрквах, у адзенні і абутку. А колькі сапраўдных дыяментаў, шэдэўраў самай высокай .чробы ў танцах і песнях, у казках і легендах, у прыказках і прымаўках, загадках! Ды і ў самім афармленні свят, ва ўменні правесці кожнае з іх па-свойму, па-асабліваму! Колькі пошукаў, які тонкі, дасканалы густ!

Больш-менш запісана і вывучана вусная народная творчасць: песні і казкі, легенды і паданні, прыказкі і прымаўкі, загадкі і замовы, пажаданні і іншае. Але душа народа не толькі ў іх. Душа народа і ў музыцы, і ў тых збудаваннях, якія, паколькі былі драўляныя, мала захаваліся, пагарэлі і пабурыліся, загінулі. Яна жыве і ў адзенні, у аздабленні жылля, поля і дарог. Ды і калі размова зайшла пра вусную народную творчасць, дык варта сказаць, што народныя крыніцы бруяцца, б’юць з глыбінь і сёння, нараджаючы і новыя песні, і новыя казкі, і новыя легенды, а тым больш прыказкі, прымаўкі, загадкі і жарты. А колькі чаго яшчэ не запісана, не вывучана! I яно, на жаль, адыходзіць, беззваротна гіне. Яшчэ не так даўно людзі збіраліся і на вячоркі, і на попрадкі1, і на спеўкі, збіраліся і проста так на лавачцы ці на прызбе пасядзець, пагаманіць. I вясну гукалі, і русалку праводзілі, і на арэлях гушкаліся на ўзлессі, скакалі праз агонь і калядавалі. Цяпер многага з таго ўжо няма. Сядзяць сабе ціхенька па вечарах дома кожны ля свайго тэлевізара, хто дрэмле, хто глядзіць, слухае, што паказваюць, перадаюць з Масквы, Мінска ці з Гомеля.

А бывала ж, калі пойдзеш на вячоркі або на іншае якоенебудзь зборышча, чаго толькі там не ўбачыш, не пачуеш! Адна імправізацыя змяняецца другою, песні танцамі, танцы гульнямі, гульні жартамі, жарты казкамі, казкі легендамі! I які прастор кожнаму быў праявіць сябе! Аднаму ў танцах, другому ў песнях, трэцяму ў жартах, чацвёртаму ў казках ці ў легендах!

Мастацкая самадзейнасць, што прыйшла на змену імправізацыі, на жаль, не можа замяніць той непасрэднасці і шчырасці, што была раней, калі збіраліся людзі на пагулянкі. Ды і чамусьці дзіўная практыка бытуе апошнім часам сярод асобных кіраўнікоў мастацкай самадзейнасці: не тутэйшыя танцаваць танцы і спяваць песні, а браць для выканання тыя, якіх тут зроду не было. Пераважаюць у рэпертуары многіх мясцовых калектываў зусім не мясцовыя песні і танцы. Аднак перш чым захапляцца чужым, патрэбна спачатку даведацца пра сваё, роднае. Ды і аснова любой мастацкай самадзейнасці павінна быць усё ж свая, мясцовая.