⁣

Як толькі сакавіцкае сонца сагрэе пагоркі на палях, снег на іх хутка растае. Чорна-бурыя астраўкі далёка відаць сярод белага, заснежанага поля.

Уночы яшчэ падмарожвае. Застываюць ручайкі, на дарогах лужыны зацягваюцца празрыстым лядком, пабліскваюць узорамі крохкія крышталікі.

Узыходзіць сонца, растае лядок — і абуджаюцца ручаі. Яны спачатку ціха, а потым усё гучней і гучней пачынаюць звінець, прабіваючы пад снегам дарогі ў лагчыны. А над пагоркамі, нібыта падвешаныя на нітках, вісяць у празрыстым паветры жаваранкі.

Адарваўшыся ад зямлі, жаўрук адразу пачынае песню: хуценька перабірае крыльцамі, узнімаецца вышэй, нібы яго хто падцягвае на той нябачнай нітачцы, і звініць, звініць. Спачатку пачуеш яго песню і толькі пасля разгледзіш маленькую кропачку — самога спевака. Вышыня як быццам надае птушцы энергію і сілу — так звонка гучыць яго вясновая песня.

У народзе кажуць, што жаваранак часам спявае так, што ад песні ў яго разрываецца сэрца. Невядома, ці праўда гэта, але жаваранкі спяваюць вельмі заўзята.

У сонечныя дні сакавіка песні жаваранкаў хочацца слухаць бясконца. Яны не надакучваюць, бо ў гэтых песнях — таямнічая сіла, якая хвалюе незвычайна, дапамагае мацней адчуць і зразумець хараство прыроды.

Без жаўруковай песні, бадай, і вясна была б не вясна.

Цёплае веснавое сонца сагнала ўвесь снег з палёў. Зямля адтала, набракла. Цераз поле не перайсці: ногі грузнуць у зямлі, нібы ў цесце. Ды звяры на гэта не зважаюць. Яны ходзяць там, дзе чалавек і ступіць не можа.

Цераз поле, на якім ад цеплыні зазелянела жыта і над якім штодня спявалі жаваранкі, прайшоў лось. У мяккай раллі ён пакінуў глыбокія ямкі. У час веснавых дажджоў яны паступова заплылі, але паглыбленні ў жыце ўсё ж засталіся.

Паднялося жыта, і гэтыя ямачкі зусім схаваліся ў ім.

Адну такую ямку каля разоры аблюбавалі жаваранкі і звілі ў ёй гняздо. Не вельмі ўтульнае і прыгожае, амаль з адных карэньчыкаў сухога пырніку, але для іх, відаць, лепшае і не трэба было, каб вывесці і выкарміць дзяцей.

Жыта пачало налівацца. Вырасла яно высокае, каласістае. Колас — адзін у адзін. Калі глядзіш зверху на жыта, прыкмеціць пэўную мясціну амаль немагчыма. Я назбіраў камянёў і паклаў паблізу ад гнязда, бо дагэтуль часта хадзіў сюды-туды па разоры і не мог натрапіць на яго.

А ў жаваранкаў былі нейкія свае прыкметы, якімі яны кіраваліся, калі ляцелі да гнязда, бо адразу яго знаходзілі.

Жаваранак — птушка асцярожная. Калі падыходзіш да гнязда, ён адразу не ўзлятае, а, як глушэц або цяцерка, адбягае ад яго і толькі тады ўзнімаецца ў паветра.

У гняздзе ўжо былі птушаняты, пакрытыя рэдкім пушком.

Ведаючы асцярогу і недаверлівасць жаваранкаў, я хуценька сфатаграфаваў гняздо з птушанятамі і пакінуў іх у спакоі. Але праз некалькі хвілін вярнуўся: вырашыў дзеля перастрахоўкі зрабіць яшчэ пару кадраў. Якое ж было маё здзіўленне і расчараванне: гняздо апусцела.

Жаваранак-маці, калі я адышоў, забрала малых і павяла па жыце.

Пэўна, вырашыла, што яе дом выяўлены і заставацца дзецям у ім небяспечна.

А ў жыце паспрабуй заўважыць маладога ці старога жаваранка. Ён такі ж шаравата-буры, як і зямля. На птушаня, калі яно затоіцца між жытнёвых сцяблін, хутчэй наступіш, чым убачыш.